370 / 404
kültür
&
sanat
368
SENCELERDEN YAPILMIŞ
BİLEKLİK
SARRAF CEP TERAZİSİ
KANTAR
TERAZİ TAKIM KUTUSU
Osmanlı Dönemi
Cam-Altın-Yaldızlı Gümüş
Erken İslami cam ağırlıklarından takı yapılarak Mısır’da kullanılmış örnek
Neslişah Sultan’ın (Osmanoğlu) bağışıdır.
Osmanlı, 17-19. yüzyıl
7,5 x 4 cm.
Ahşap
Üç ayrı ağırlıkta sikke kontrolü ve ölçümü için, üç kollu olarak yapılmış olan
cep terazisi üzerinde, kuşgözü motifleri görülmektedir.
İlk defa Roma döneminde ortaya çıktığı düşünülen cep terazileri, Bizans
dönemi, daha sonra Osmanlı ve çağdaşı Batı uygarlıklarında yaygın olarak
kullanılmıştır.
Değerli madenden yapılmış sikkelerin, standart ağırlıkta olup olmadıklarını
kontrol etmek için sikke kontrol ağırlıkları ya da daha pratik kullanımı olan
sabit veya ayarlanabilir ağırlığı olan cep terazileri kullanılmıştır.
Cep terazileri, “el kantarı” sistemine gore yapılmış olmalarına ragmen, küçük
boyutlu olmaları ve kolay bir şekilde cepte taşınmaları nedeniyle “cep terazisi”
olarak isimlendirilmişlerdir.
Osmanlı, 19. yüzyıl sonları-20. yüzyılın başları
28,5 cm
Demir-Pirinç
Terazilere kıyasla çok daha ağır malları, daha pratik bir yöntemle tartan
kantar, kare kesitli bir kantar kolu, kol üzerinde hareket edebilen bir ağırlık
ve ucunda tartılacak malzemenin asıldığı kancalar bulunan boyunduruklu yük
zincirinden oluşmaktadır.
Kantar kolunun iki veya üç yüzü belirli bir ölçü sistemine göre çentiklerle eşit
bölümlere ayrılmıştır. Tartılan malın ağırlığı, kantar kolunun üzerinde hareket
ettirilen kantar ağırlığı vasıtasıyla tespit edilmekte, böylece hafif, orta ve çok
ağır olmak üzere üç tür yük de aynı kantar ile tartılabilmektedir.
İran, 18. yüzyıl
Büyük kutu: 32x19,5 cm.
Küçük Kutu:11,5x7,2 cm
Ahşap-Bronz-Pirinç;
Lake tekniğinde bezenmiş olan kutu üzerinde, burçların isimleri ve resimleri vardır.